Het stoken van hout lijkt in ons DNA te zitten: al sinds de prehistorie gebruikt men vuur om te koken en/of te verwarmen en sindsdien is houtstook niet meer weg te denken uit onze geschiedenis. Nog steeds is het in sommige landen de enige vorm van verwarming en hittebron om eten te bereiden. De rookwalmen in eenvoudige Oost Europese behuizingen zonder geschikte ontluchting leidden zelfs tot het ontstaan van “achter glas” schilderkunst. Zo kon men de schilderijen op eenvoudige wijze ontdoen van de vette roetaanslag.
De eerste rookafvoer werd door de Romeinen ontwikkeld, schoorstenen ontstonden pas in de twaalfde eeuw en de vroegste hout gestookte fornuizen dateren uit de Renaissance.
De centrale verwarming die sinds 1960 in Europa steeds meer in zwang raakte maakte houtstook vrijwel overbodig en open haard of houtkachel werden in een ons land een luxeproduct.
Maar sinds Corona, het wegvallen van het Groningse gas en de boycot van olie en gas uit Rusland (met de bijbehorende gestegen energieprijzen) heeft het thuis stoken van hout een grote vlucht genomen.
Hoog tijd om te onderzoeken wat dit voor effect heeft op de lucht die wij inademen.
Om de metingen in kaart te brengen worden er twee waarden gehanteerd: fijnstof en ultra fijnstof. Dat heeft ondermeer te maken met het verschil in effect op onze gezondheid. Fijnstof (door vuurkorven, barbecues, open haarden en oudere houtkachels) veroorzaakt schade in de longen en ultra fijnstof (door moderne houtkachels en pellet kachels) nestelt zich op nano niveau in longblaasjes, hersenen, bloedsomloop en hart.
De metingen van de RIVM hebben uitgewezen dat er een dalende trend is in de verkeersuitstoot maar een stijgende lijn in de uitstoot van sfeerverwarming door consumenten. Sinds begin 2020 is houtstook zelfs de
belangrijkste emissiebron van roet geworden. Voorbeeld: een Eco houtkachel uit 2015 bleek evenveel roet uit te stoten als vijfentwintig vrachtwagens zonder roetfilter. Deze alarmerende uitkomsten hebben ertoe
geleid dat de overheid strengere eisen ging stellen aan de door de consument gegenereerde uitstoot van schadelijke stoffen en zo kwam de EcoDesign wetgeving uit 2022 tot stand. Het rendement van hout gestookte kachels moest vanaf dat moment 75% zijn en de uitstoot niet meer dan -40 mg/m3.
Schone lucht is een steeds kostbaarder goed aan het worden terwijl we er juist allemaal behoefte aan hebben. Omdat de vervuiling ervan niet zichtbaar is hebben we over het algemeen geen idee van de veranderde samenstelling van de lucht die wij, onze kinderen en kleinkinderen inademen.
Dit stukje beoogt enige informatie aan te reiken over het effect van houtstook naast alle winterse gezelligheid en warmte die het ook biedt, zodat we bewust onze persoonlijke afwegingen kunnen maken.
Voor de geïnteresseerden is er natuurlijk veel meer over deze materie op het internet zoals bijvoorbeeld het verschil in aanpak per gemeente, de minst schadelijke vorm van stoken, gezondheidsrisico’s, meldingspunten en RIVM Smog Alert bij stil weer.
Marjolein Bos